Berichten in Publicatie van partner
Podcast 'Een voedselbos voor iedereen'

Stel je voor dat jij en ik, en een tiental andere mensen uit de buurt, onze eigen boomgaard zouden hebben. Nee, we worden geen professionele fruittelers, en we starten ook niet samen een bedrijf op. Maar we beheren samen een voedselbos. Het werk verdelen we eerlijk. De oogst ook. En iedereen die wil, mag meedoen.

Klinkt als een sprookje? Dat sprookje kan werkelijkheid worden. Want in het Hageland komen drie nieuwe voedselbossen. En er bestaan er nu ook al. Ze worden beheerd als een ‘common’ of ‘gemene grond’.

Landbouwgrond samen beheren was in het verleden helemaal niet uitzonderlijk. Zit daar vandaag opnieuw toekomst in?

In deze podcast zijn Riet Nackaerts van voedselbos De Moutgaard en Maïka De Keyzer, experte historische landbouwcommons, te gast.

  • Riet Nackaerts - voedselbos De Moutgaard
    Riet is groot geworden in een zingende familie. Samen met haar man Björn wil ze hun leven vullen met de dingen waar ze blij van worden. Ze gaan voor een kwaliteitsvol leven, bewust in harmonie met de natuur. Verbonden met alles om hen heen. Ze willen met hun projecten mensen kunnen inspireren om ook een kwaliteitsvol leven te gaan leiden. Projecten waar zelfzorg, zorg voor elkaar en het delen van overvloed centraal staan. Zo startten ze ook Voedselbos De Moutgaard op.

  • Maïka De Keyzer - Docent sociaaleconomische en ecologische geschiedenis KU Leuven
    Maïka doctoreerde als geschiedkundige over het succes van inclusieve commons in de middeleeuwse Kempen. Ze onderzoekt praktijken van gemeenschappelijke eigendom in plattelandseconomieën en bestudeert de veerkracht van zelfvoorzienende boerensamenlevingen bij ecologische en economische crises. Met haar interdisciplinaire aanpak toont ze dat machtsongelijkheid samenlevingen kwetsbaarder maakte voor milieugevaren.

Link naar podcast: Fruitige verhalen - Afl. 4 ⎪ Een voedselbos voor iedereen - Fruitige verhalen | Podcast on Spotify

Meer weten:

Een podcast van ⁠Avansa Oost-Brabant⁠, ⁠Velt⁠, ⁠Natuuracademie⁠, ⁠Regionaal Landschap Zuid-Hageland⁠ en ⁠Commons Lab⁠ met steun van ⁠LEADER Hageland+⁠.

  • Podcasthost: Liesbeth Gijsel

  • Muziek: Lenny & De Wespen

  • Mix & sound design: Sammy Merayah

  • Coverbeeld: Wim Erkelbout

Michel Bauwens Substack: Fourth Generation Civilization

About twenty years ago, Michel Bauwens started the Foundation for P2P Alternatives. A big part of this work was digital curation. Using the main platforms at the time, such as Twitter and Facebook, Michel has been updating an audience daily on ‘all things P2P and the Commons’. At some point in this endeavour, they reached millions of people and accelerating in 2013, he gave on average one hundred lectures per year. But then, ‘common-enemy’ politics seemed to overtake ‘common-humanity’ politics, while at the same time, a heavy censorship and surveillance regime overtook the main platforms, making ‘integrative’, ‘dialogic’ and pluralistic curation a very difficult undertaking, with censorship messages, even for peer-reviewed scientific articles from reputed journals, and active censorship from the bottom-up, engaged in source and tone policing to protect communities from rival information and knowledge. It took him quite some time, but he has finally decided to move his curation to a new forum, but to do it in a more structured fashion. What does he mean? Well, in most social media forums, it is handy to share items ‘atomistically’. That is useful but also comes at the cost of less context and structure. So here, he will do something more like grouped curation, taking a theme, and sharing various items on that theme. He plans to do this daily.

He also has been developing a very active Wiki, which you can find at https://wiki.p2pfoundation.net. This wiki has accumulated one billion views over the years, and has a collection of 25,000 articles, documenting various aspects of our current civilizational shift. Thus we cover what we call ‘peer production, peer governance, and peer property’, i.e. the decentralized forms of collaboration that we maintain, form the premises of a ‘contributive economy’, and civilization, based on ‘open infrastructures’ which allow for mutual coordination. If you monitor or search our wiki, you will encounter many new concepts, but all based on real and verifiable practices, which are sometimes called ‘Real Utopias’.

Here is an example of one wiki section, but on a very specific topic, which we call Civilizational Analysis. We have been studying and reading the various macro-historians, such as Oswald Spengler, Arnold Toynbee, and many others like Sorokin and Quigley; the world-systems analysis literature, think Fernand Braudel or Immanuel Wallerstein, and today perhaps Peter Turchin; but also what is now called Big History, and is attempting to find a common evolutionary ground to the evolving world of matter, life, and human culture.

See

So, in this forum, we will also be writing about this topic, and try to fill in, what we believe are the emerging premises of a Fourth Generation civilizational order (following Toynbee’s scheme of 3 prior phases). Our approach will be what is called integrative, i.e. we believe there is potential truth everywhere, and basically, we will attempt to be 1) empirical 2) coherent in the integration of this empirical base, and 3) try to develop the most encompassing integrated narrative of hope. Not a blind hope, mind you, so also expect a lot of attention to the ‘dark side’ of the human experience, and insights from people like Rene Girard for example. We are interested in looking at the past, the present AND the future.

Peer to peer dynamics refer to the possibilities of trans-local coordination of human activity, and the commons to the shared resources that we need to do this effectively. Our historical theory is called the Pulsation of the Commons, and basically what this means is that we recognize historical cycles of various durations - I will share my attempt to integrate these different cycles in a coherent historical narrative that helps us to understand what to expect in our current meta-crisis. Within these cycles, we can recognize ascending and descending phases, and while the ascending phases promote extractive institutions which secure a surplus for the core populations, these processes start failing in descending phases, which then naturally promotes the organization of more local commons, which protect and regenerate local productive forces. But today, mere localization would mean sublinear development, i.e. a huge loss of societal complexity and massive loss of life, so we must aim for ‘superlinearity’, i.e the hyperproductivity that comes from combining relocalized regenerative production, with global and shared knowledge commons, which ensure ‘economies of scope’. All these concepts, such as ‘Cosmo-Localism’ and “Magisteria of the Commons’, will be explained in due time if you read this substack.

If you are familiar with Gramsci’s notion of the organic intellectual, i.e. intellectual work that is not beholden to the ruling strata that fund this type of work, but is connected to real historical forces, which may be considered ‘emancipatory’, then the attempt here is to be part of a collective organic intellectuality, connected to the emergence of the commons.

We believe that, even though we recognize the legitimacy of nations and nation-states and expect a continued and actually revived role for them, that the future of the world lies in cosmo-local alliances. In short, as trans-national finance capital dominates the nation-state political and social forces, making national change inadequate, we need to work trans-locally and trans-nationally, working to overcome the commons gap, i.e. we need, next to the failing inter-state system and the over-extracting forces of rentier speculative finances, inter-civic commons institutions that are themselves ‘productive’. So think relocalized manufacturing, the mutualization of local provisioning systems to protect them from exhaustion, and mutual trans-local agreements.

So open source, urban commons, and the infrastructures developed by crypto-nomadic coders are seen as vital to create new alliances between the Somewheres, and the Everywheres.

Let me refer to two major bibliographic recommendations, if you want to know ‘where we are coming from’:

  • This is a reading list on the commons, https://wiki.p2pfoundation.net/What_You_Should_Read_To_Understand_the_Commons

  • And this is a reading list on peer to peer: https://wiki.p2pfoundation.net/Sources_of_P2P_Theory

Here you will find my previous editorial activity, which, I have to warn you, is somewhat controversial, as I am unequivocally opposed to what is called ‘common-enemy’ politics, and favor broad alliances around constructive common goals, known as ‘common-humanity’ politics.

I am currently writing a book on Mutual Coordination Economics, and I will share insights on this topic. Here is the material I am using as documentation in that project:

  • https://wiki.p2pfoundation.net/Category:Mutual_Coordination

For those that read less but like to watch videos, please see below, the extracted course material outlines my views on technology, in video format.

SO IF ANYTHING HERE ELICITS YOUR CURIOSITY, PLEASE SUBSCRIBE, and BECOME A FOUNDING MEMBER. I will find ways to return the favor to foundational members, before opening to regular subscriptions

Professionally, I am a contractor with the Civilizational Research Institute, the org co-founded by Daniel Schmachtenberger et al. and research coordinator for the Global Chinese Commons, a network nation of crypto-nomads dedicated to the production of commons goods for distributed infrastructures and to encourage the participation of Chinese coders to the global public good.

Thank you for reading Michel’s Substack. This post is public so feel free to share it!

Participatieve studie over de Brusselse commons

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is een uitstekende voedingsbodem voor burgerexperimenten in het kader van commons. Deze projecten bestrijken een groot aantal gebieden, zoals voeding, landbouw, bijstand aan personen, gezondheidszorg, mobiliteit, enz. De huidige commons in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bestendigen en het ontstaan van nieuwe bevorderen is voor de overheid een belangrijke uitdaging.

De gewestelijke beleidsverklaring 2019-2024 van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering wijst op het belang van de transitie naar een grondstofzuinige en circulaire, sociale en democratische, regeneratieve, lokale en veerkrachtige economie. In het hoofdstuk over de participatieve democratie lezen we het volgende: “In deze denkoefening moet de plaatselijke samenwerkingslogica, of commons, een plaats krijgen, waarbij men erop dient toe te zien dat het toegankelijk en openbaar karakter van de ontwikkelde ruimten en initiatieven behouden blijft.”

Wat is een common?

Een ‘common’ geldt daarbij als een sociale instelling bestaande uit een gemeenschap van personen die toegang heeft tot een hulpbron die ze gezamenlijk beheert op basis van onderling overeengekomen regels. De commons zijn een derde weg voor het beheer van een hulpbron, naast de markt en de overheid. Een wooncoöperatie, Wikipedia, een energiegemeenschap of een volkstuin zijn voorbeelden van commons, evenals een coöperatie die een ethisch en duurzaam mailsysteem opzet of een fablab, waarbij ambachtslieden hun bedrijvigheid uitoefenen in een gedeelde ruimte met gedeelde machines.

De commons in Brussel

Leefmilieu Brussel en Brussel Economie en Werkgelegenheid hebben op initiatief van Brussels minister Alain Maron, bevoegd voor Klimaattransitie, Leefmilieu, Energie en Participatieve Democratie en staatssecretaris voor Economische Transitie Barbara Trachte, een participatieve studie over de ontwikkeling van de commons in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest laten uitvoeren.

Deze studie werd in oktober 2023 afgerond en heeft tot doel in kaart te brengen welke activiteiten de op het Brusselse grondgebied aanwezige commons vervullen, welke impact ze hebben op economisch, ecologisch en democratisch vlak en wat de initiatiefnemende collectieven nodig hebben voor een verdere ontwikkeling. Een consortium bestaande uit de Community Land Trust Brussel, Communa, Ecores en het advocatenkantoor EQUAL kreeg de opdracht deze studie uit te voeren en een actieplan op te stellen voor het steunen van de commons in Brussel.

De studie omvat vijf delen:

  1. Een vergelijkende studie van zes Europese steden (Barcelona, Gent, Grenoble, Bologna, Turijn en Napels) die een overheidsbeleid voeren ter ondersteuning van de stedelijke commons

  2. Een overzicht van de Brusselse commons

  3. 20 uitgebreide interviews met Brusselse commons, waarin naar hun behoeften gepeild wordt

  4. Een drieledige analyse (op meta-, meso- en microniveau) van de impact van commons in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

  5. Een actieplan op basis van de bovenvermelde vergelijkende studie en behoefteanalyse

Download hier

Maatschappelijk innoveren vanuit sociaal cultureel perspectief (Socius)

Als sociaal-cultureel volwassenenwerk willen we bijdragen tot relevante maatschappelijke innovatie. Die verandert de fundamenten en de spelregels van onze samenleving – zoals die zijn bepaald door cultuur, structuren en wetten, macht en economische wetmatig heden – zodat ze meer democratisch, inclusief en duurzaam worden. We doen dat door zelf maatschappelijk innoverende praktijken te ontwikkelen, ingebed in een brede en langdurende stroom van initiatieven met gedeelde of ontluikende ambities. Maatschappelijk innoveren zien we dan ook als een leerproces van de hele samenleving. Dit proces vraagt tijd en voldoende historisch besef en heeft onvoorspelbare uitkomsten. Het is onze rol om te experimenteren met praktijken die een voorafbeelding zijn van nieuwe spelregels die we in de samenleving willen introduceren en verankeren.

‘Maatschappelijk innoveren vanuit sociaal-cultureel perspectief’ is een uitgave van Socius Steunpunt sociaal-cultureel volwassenenwerk vzw.

Download hier

"Denken, ja, maar ook oefenen en prutsen", Verbindenden Ruimte - VRP

Co-creatieprocessen transformeren iedereen die eraan deelneemt, ook ontwerpers en architecten. Anders dan in klassieke ontwerpprocessen, hebben die niet de lead - iedereen neemt deel op gelijke voet. Ze brengen hun verbeeldingskracht in om wat er in de groep groeit te vertalen in schetsen en beelden.

Koen Wynants van Commons Lab nam een tijdje geleden deel aan een groepgesprek voor het vakblad van de Vlaamse vereniging voor ruimte en planning (VRP). Hij ging in gesprek met Sarah Martens, Evi Swinnen en Hedwig van der Linden over verbindende ruimte, gemodereerd door Caroline Newton. Het gesprek ging door in de Sint-Amanduskerk in Antwerpen Noord.

Het neergeschreven verslag van het gesprek is te vinden in de sept-okt-nov 2023 editie van ‘Ruimte’, het vakbald van de Vlaamse vereniging voor ruimte en planning met als thema ‘Verbindende Ruimte’.

Bestel het nummer: www.vrp.be/ruimte-map/ruimte


De scan van het interview is hier te vinden:

“Stedenbouw kan ook zo” - Gratis e-book, VIBE & BBL

VIBE en BBL hebben het boek ‘Stedenbouw kan ook zo’ gelanceerd. Het boek kwam tot stand na een open oproep naar lokale besturen, verenigingen, ontwikkelaars en studiebureaus. Die leverde een oogst van 57 voorbeeldprojecten op. Stuk voor stuk projecten die inspiratie bieden om stedenbouw over een andere boeg te gooien. Weg van de klassieke huisje-tuintje-verkavelingen, maar met aandacht voor natuurgebaseerde oplossingen, voor participatie vanuit de buurt, voor betaalbaar wonen in nieuwe woonvormen. Met dit inspiratieboek willen we aantonen dat het anders kan. En vooral veel goesting geven om het ook anders te doén. Ook Commons Lab heeft een bijdrage gedaan (over project ‘Tuinstraten’)

Het probleem als oplossing

De uitdagingen voor onze ruimtelijke ordening zijn groot, niet in het minst door de klimaatverandering. Maar net daar schuilt ook een groot deel van de oplossing: ruimte voorzien voor water en natuur, bossen planten, gebouwen renoveren en energie besparen, overschakelen naar groene warmte, nabijheid inbouwen om autoverplaatsingen te voorkomen. De klimaatverandering biedt ons de kans om het oude los te laten en - letterlijk en figuurlijk - ruimte te maken voor het nieuwe. De voorbeelden en strategieën uit dit boek wijzen daarvoor de richting aan.

Elk nieuw ruimtelijk project kan mee het verschil maken, of het het nu om een inrichtingsplan gaat voor de open ruimte of om een bouwplan voor nieuwe woningen. Met dit voorbeeldenboek willen we vooral goesting geven om mee te werken aan een andere stedenbouw, nieuwe samenwerkingen op te zetten, nieuwe methoden uit te proberen. Zet co-creatie en participatie centraal, geef burgerinitiatieven een kans. Zoek naar ‘nature-based solutions’, want de bodem, het reliëf en de waterhuishouding zijn letterlijk de basis waar we op moeten bouwen. Of waar we juist niét bouwen, maar de natuurlijke processen herstellen.

De klimaatverandering biedt ons de kans om het oude los te laten en - letterlijk en figuurlijk - ruimte te maken voor het nieuwe.

Elk nieuw project kan bijdragen aan levendige, mensvriendelijke en complete buurten. Waar wandelen en fietsen centraal staan, auto’s gedeeld worden en openbaar vervoer de ruggengraat vormt. Gezonde buurten waar er ruim plaats is voor groen, ontmoeting en speelruimte op kindermaat. Waar lokale productie in een circulaire economie gepromoot wordt, gebouwen hergebruikt worden en kringlopen gesloten. Waar we werk maken van inclusief wonen met nieuwe woonvormen en betaalbare huisvesting. Kortom, een buurt waar iedereen zich thuis voelt. Dat tonen de voorbeeldprojecten in dit boek met verve aan.

Het blijft niet bij de voorbeelden alleen. Zo worden ook strategieën voor een toekomstbestendige stedenbouw toegelicht. We lanceren met dit boek ook een nieuwe overkoepelende strategie: regeneratieve stedenbouw. Dat gaat een stapje verder dan het verkleinen van onze negatieve voetafdruk bij bouwprojecten. Het gaat om het zoeken naar een positieve afdruk, waar natuurlijke processen hersteld worden, bouwmaterialen hergebruikt worden of de gezondheid van bewoners verbetert. Regeneratieve stedenbouw probeert een actieve bijdrage te leveren aan het herstel van plekken.

Cocreatief boek

Dit is zeker geen boek van VIBE en BBL alleen. Integendeel, “Stedenbouw kan ook zo” kwam op een participatieve manier tot stand. In 2021 organiseerden we een succesvolle crowdfunding campagne - via Growfunding vzw - om het nodige budget op te halen.  Tegelijk lanceerden we een open oproep naar gemeenten, ontwerpbureaus, projectontwikkelaars en burgercollectieven. Een klankbordgroep beoordeelde welke projecten in het boek konden komen en welke ruimtelijke strategieën op deze voorbeelden gebaseerd kunnen worden. Het is dankzij dit cocreatief teamwerk dat het boek nu op de plank ligt. 

Het boek is vanaf vandaag te downloaden via https://mailchi.mp/vibe/voorbeeldenboek-stedenbouw-kan-ook-zo.
Tegelijk kan een workshop of een lezing aangevraagd worden op basis van het boek. Daarvoor kan je contact opnemen met VIBE

Rapport veldverkenning burgerinitiatieven - Socicus

Opkomende burgerinitiatieven … je vindt ze in alle maten en gewichten en ze springen in het oog van tal van beleidsmakers en sociaal-cultureel werkers.

In 2020 startte partner Socius een veldverkenning burgerinitiatieven. Ze inventariseerden, analyseerden en ontsloten empirisch onderzoek en spraken met heel wat ondersteuners, waaronder ook Commons Lab.

De resultaten van deze veldverkenning bundelden ze in een rapport. Zo kom je meer te weten over het begrippenkader dat we hanteerden en kan je je kennis over burgerinitiatieven bijspijkeren. Naast de ongelooflijke diversiteit aan activiteiten, diensten, ambities en domeinen, tonen we je ook welke parcoursen ze kunnen doorlopen en op welke noden en behoeften ze stoten. Ten slotte kom je te weten hoe je de ondersteuning van burgerinitiatieven het best opneemt.

Dit en nog veel meer vind je terug in het rapport ‘Burgerinitiatieven en de ondersteuning ervan … een veldverkenning’ dat je hieronder gratis  kan downloaden.

Alle rechten: Socius - Nele Vanderhulst & Marc Jans

DOWNLOAD HET RAPPORT

Editie 2021 - Rapport veldverkenning burgerinitiatieven