Oprichting Community Land Trust Leuven (CLT Leuven)

WAT IS EEN COMMUNITY LAND TRUST?  

Een Community Land Trust (CLT) bouwt betaalbare woningen op gemeenschapsgrond. Als je enkel de woning koopt en de grond eigendom blijft van de gemeenschap, is die woning goedkoper. Wanneer je in de toekomst terug wil verkopen, kan dit aan een vooraf afgesproken prijs. Je krijgt bij de verkoop terug wat je in de woning geïnvesteerd hebt plus een deel van de meerwaarde. Op die manier blijven de woningen voor altijd betaalbaar.  

Het CLT Leuven heeft als doel om meer betaalbare woningen en kwalitatieve buurten te realiseren. In de aanloop van de realisatie van een Community Land Trust in Leuven werd Commons Lab, samen met andere middenveld organisaties gevraagd om gemeenschappelijk traject te doorlopen: Het doel van dit traject is om samen met verschillende organisaties tot de oprichting van een vzw "Community Land Trust Leuven" te komen. Tegelijkertijd krijgen Leuvense burgers (in de zogenoemde participatiekamers) inspraakrecht. De vzw zou zich in de toekomst bezighouden met het beheer van de woningen die op grond staan die door de Community Land Trust gaat verworven worden. Deze trust is dus een Stichting met die de vzw nauw gaat samen werken. De oprichting van deze stichting is een volgende stap in het oprichten van het complexe gegeven van de Community Land Trust.  

De vzw CLT Leuven werd september 2022 opgericht. Commons Lab engageert zich als lid van de Algemene vergadering (als rechtspersoon) van deze nieuwe organisatie. Leuvenaar Sarah Martens neemt voor Commons Lab de vertegenwoordiging op. De eerste woningen gerealiseerd door CLT Leuven gaan in 2026 opgeleverd worden.  

Projectleider (voortraject): Elisabeth Hirner 

Wat willen wij als Commons Lab via dit experiment leren?  

Commons Lab onderzoekt via het voortraject hoe het Community Land Trust principe werkt en welke voordelen het tegenover andere modellen om woonruimte betaalbaar te maken heeft, in welke mate het commonsgedachtegoed er in dit principe zit, en welke methodes commons en Community Land Trusts delen. Verder dient het om door voorbeeld van de CLT te ondervinden hoe de samenwerking van overheid, middenveld en burgers daadwerkelijk functioneert. Het is voor Commons Lab een drijfveer om de andere partners bekend te maken met een commonsaanpak en deze aanpak in het dossier van de CLT Leuven te verankeren. We vinden het ook boeiend om te onderzoeken of een Overheid ook een common zoals CLT kan oprichten.

Bijdrage van Commons Lab 

De projectleider naam deel aan de praktijkkamers van het voortraject en samen met The Pond and The Waterfall, die het hele proces begeleidden, faciliteerde Commons Lab een praktijkkamer. Doel van deze praktijkkamer was om meer betrokkenheid bij de uitgenodigde organisaties te creëren. In het algemeen en specifiek tijdens deze praktijkkamer zet Commons Lab het commoning aspect van verschillende niveaus van CLTs op de agenda: hoe het samenleven binnen de bouwprojecten als commons kan georganiseerd worden, hoe de structuur van een CLT veel mogelijkheden voor een stad, gemeenschap biedt om een commons te zijn. Tijdens de leeruitstap naar projecten van Community Land Trust Brussel (en in gesprekken met CLT Gent) is bevestigd dat commonsgedachtegoed inherent in het Community Land Trust idee zit. CLT biedt een oplossing voor verschillende problemen om wonen betaalbaar voor iedereen te maken, heeft dit traject ons geleerd: het subsidiegeld gaat niet naar een gezin (bv. Zoals bij sociale huisvestiging) maar blijft in de gemeenschap, de grond blijft evenals in eigendom van de gemeenschap en wordt losgekoppeld van marktwaarde (iets dat als nodige stap in een traject naar betaalbaar en fair wonen wordt vermeld tijdens “Assembly of the Commons” en tijdens “Omrijk”), informal settlements kunnen door CLTs geformaliseerd worden en bieden een oplossing in het globale zuiden (LINK naar lezing op 27/10 voorbeeld CLT in Puerto Rico),  CLTs zijn bestendig tegen crisissen (voorbeeld van eerste CLT in Burlington VS tijdens de huismarktcrisis), CLT kan een middel zijn om de markt te reguleren.  

Commons Lab zette tijdens het voortraject in op sensibilisering voor participatie en het creëren van draagvlak bij mogelijkst alle inwoners van de stad Leuven.  Voor de oprichting van de vzw in september 2022 heeft Commons Lab – ondersteund door Avansa Oost Brabant en Jef Peeters – een mapping van Leuvense initiatieven en organisaties (commons, coöpertieven, sociale organisaties) gemaakt die gevraagd werden lid te worden om zo een mogelijkst brede vertegenwoordiging te bereiken.  

Impact 

De vzw is op 29 september 2022 feestelijk opgericht. In de toekomst kunnen alle burgers van de stad Leuven lid worden van de Algemene vergadering en strategie van de CLT Leuven meebepalen. Daarvoor heeft zich Commons Lab (samen met andere organisaties) sterk gemaakt. De andere organisaties vertegenwoordigt bij de praktijkkamers hebben meer kennis en tools verworven om een common op te richten en te beheren. Samen met de bestaande CLTs  in België wordt een nationaal netwerk van CLTs opgericht dat zich gaat inzetten om het gedachtegoed te verspreiden en op nationaal niveau voor meer CLT-woningen te zorgen.  

Interessante links: 

https://www.vangrondlos.be/ 

Projectpaspoort 

Project: ‘Oprichting Community Land Trust Leuven’ 

Opdrachtgever: Commons Lab 

Thema: betaalbaar wonen, Community Land Trust, samenwerking tussen overheid, burgers en middenveld, gedeeld beheer, gemeenschapsgrond, grondlos 

Ons aanbod: facilitatie, theoretische en praktijkkennis mbt commons, participatie, netwerk delen 

Periode: februari – september 2022 

Partners: AGSL Leuven, Community Land Trust Leuven 

Locatie: stad Leuven 

Doelgroep:  

Potentieel alle bewoners van de stad Leuven: betaalbaar wonen (in eigendom) zal mogelijk worden voor alle inkomensklassen, van de laagste tot hogere. De Leuvenaars die niet in aanmerking komen voor CTL woningen zullen ook deel moeten worden van de vzw. (De pilootwoningen van CLT Leuven zijn voor een bepaalde doelgroep: bewoners die tot de gedefinieerde groep Q3 behoren – voor meer uitleg raadpleeg: https://www.vangrondlos.be/)