Smart sustainable cities

De Karel de Grote Hogeschool Antwerpen (kdg.be) organiseert de opleiding ‘Business 4 Exchange’. Een internationaal programma speciaal ontwikkeld voor ‘Business’ studenten. De KdG Hogeschool zocht nieuwe docenten specifiek over het thema ‘Smart sustainable City’ (SSC) met een sterke maatschappelijke insteek: docenten die niet enkel theorie vertellen maar concrete praktijk voorbeelden kunnen geven. Zo kwamen ze bij Commons Lab terecht: omwille van onze kennis van theorie, praktijkervaring met duurzaam beheer en ons uitgebreid en divers netwerk.  

Wij benaderen een ‘smart city’ uiteraard vanuit ons commonsperspectief, kritisch en tegelijkertijd constructief. Welke stedelingen worden er echt beter van ‘smart cities’? Hoe voorkomen we dat bepaalde technologiebedrijven teveel macht krijgen in steden? Hoe kunnen burgers hun stad reclaimen/hacken? Hoe/waarom moeten publieke, private en civiele sector samen een ‘smart city’ bouwen? 

Dankzij de KdG Hogeschool konden wij ons verhaal over commons en smart sustainable cities ontwikkelen en met een nieuwe groep mensen delen, i.h.b. een groep jongeren die nog nooit gehoord had van het concept commons.

Wat willen wij als Commons Lab via dit experiment leren? 

We maakten van deze lesopdracht uiteraard ook een commons experiment. Partners uit diverse geledingen van de samenleving werden betrokken in de opmaak van het experimenteel 6-delig programma en in de implementatie.  Commoners, ondernemers, ambtenaren, academici, … We hadden twee leervragen gedefinieerd: 

1. Hoe kunnen we een ’Smart sustainable city’ herdefiniëren vanuit ons commons denkkader? 

1. Hoe kunnen we ‘Business’ studenten inspireren, sensibiliseren om ruimer dan ‘financieel’ en/of ‘technologisch’ te denken?  

Een 6-delige lessenreeks ‘Smart sustainable cities’ met sprekers uit diverse geledingen van de samenleving 

Iris Vande Walle gaf een inleidende lezing over de principes smart en sustainable, hoe steden hun smartness of hun ‘Smart sustainability’ beoordelen, hoe dit concreet in de steden van de deelnemende studenten gebeurde en hoe Smart sustainability en social justice met mekaar verband houden. Koen Wynants kwam spreken over commons principes en hoe belangrijk de commoners zijn om de ‘SSC’ te realiseren. Volgens Wikipedia is een "een slimme stad (Smart city)" een stad waarbij informatietechnologie en het internet der dingen gebruikt worden om de stad te beheren en te besturen. Commons Lab erkent het nut en de voordelen van technologie. Maar heeft een specifieke visie mbt het beheren en besturen van steden. Burgers moeten daar een prominente rol in kunnen opnemen. En niet alleen de hoger opgeleide. Iedereen heeft het recht om slimmer te worden, recht op data, recht op medebestuur.  

Tanguy Coenen van IMEC, een onafhankelijke onderzoeksinstelling onder andere voor digitale technologie, legde uit hoe zij data in de ‘SSC’ verzamelen. Hij demonstreerde IMEC’s werk met concrete voorbeelden in het kader van mobiliteitsdata en energiedata. Luc Wittebolle, consultant in duurzame ontwikkeling, leerde de studenten de basisprincipes van nudging, of hoe ze burgers tot gedragsverandering in de ‘SSC’ kunnen aanzetten. Drie workshops zoemden in op specifieke onderwerpen van de ‘SSC’. In de eerste workshop namen Joren Hofman (stad Antwerpen) en Jos Thys (‘Klimaatrobuust Sint-Andries’, lid Commons Lab) de studenten op sleeptouw door Nieuw en “Oud” Zuid en hadden we het over de “(limited) resources”: energie, voeding, water (en afval). In de tweede workshop legde Thomas Van Outrive van de Universiteit Antwerpen zijn visie op de mobiliteitsproblematiek in Antwerpen uit. De studenten voerden de Citizen Science projecten “Straatvinken” en ‘Stratosfeer’ zelf uit. In het kader van de derde workshop ‘Constructions and buildings’ in de ‘SSC’, moesten de studenten een (fictieve) opdracht van de ‘Antwerp city council’ uitwerken: in het centrum van Antwerpen is er heel wat leegstand van ‘commerciële’ ruimtes. De studenten gebruikten een leegstaand pand nabij de grote markt om het belang van de ‘SSC’ en de commons principes aan de burgers uit te leggen en het gedrag van de burgers te beïnvloeden. De jury die hun project beoordeelde waren zijzelf, als ‘the citizens’, en ‘the city council’, Iris en Carlijn Roedig, een jongedame die Sustainability & Climate studeert in Rotterdam. 

Impact 

Kdg heeft gevraagd om de 6 lezingen ook volgend academiejaar 2023 terug te verzorgen. We krijgen van diverse Hogescholen (UCLL, KdG, AP, Design Research LabBerlin,…) vragen om als gastdocent les te komen geven over commons. Voor ons als CL zijn Hogescholen en Universiteiten superinteressant om de jongste volwassenen te bereiken, onze toekomst. We slagen er wel degelijk in om de jongeren te laten stil staan bij technologie, klimaat, ongelijkheid, ondernemen, te laten reflecteren over delen, actief burgerschap, dat er naast de markt en de overheid ook nog een derde weg bestaat, de commons. 

Als de vragen blijven toenemen, kunnen we structureler werk maken van een pool van ‘commons docenten’, en van ons educatief materiaal, ‘train de trainer’, …. Nog structureler zou zijn dat het commons gedachtengoed volledig zou opgenomen worden binnen het onderwijs; in de kleuterklas, lager, middelbaar, hoger en volwassenonderwijs.  

Wie hier aan kan bijdragen, dank alvast om ons te contacteren! 

Interessante links: 

Business for Exchange | Karel de Grote Hogeschool Antwerpen (kdg.be) 

Presentatie Koen Wynants ‘A smart city is a commons city’ 

Digital commons in the city. The case of Barcelona 

Smart City Barcelona Commons Report – Free Knowledge Institute 

Toronto wants to kill the smart city forever | MIT Technology Review 

Lezing Jean Haentjes Smart Cities against Smart Citizens ? - YouTube