De gemeente Bonheide won de AGORIA SMART CITY AWARD met zijn project 'FIETSSCANNING VOOR DUURZAME MOBILITEIT'.  Via schoolkinderen wil de gemeente de kinderen zelf en hun ouders motiveren om met de fiets of te voet naar de school te komen. Elke procent extra fietsers zorgt ervoor dat mobiliteit mogelijk kan blijven in de toekomst. De doelstelling was van 12% fietsgebruik (voor de invoering van het systeem) naar 24% fietsgebruik te evolueren. Door de kinderen te motiveren met fietsdukaten die men kan sparen door veel te fietsen, wilden ze een mobiliteitsswitch teweegbrengen bij de jongeren. In eerste instantie kan men de fietsdukaten gebruiken als betaalmiddel op de 5 kermissen per jaar in Bonheide. Elk dukaat is 1 euro waard. 

We gaan onderzoeken of en hoe we dit project in Antwerpen kunnen invoeren. En hoe we 'smart' kunnen koppelen aan 'common'. Hiervoor zetten we via de Burgerbegroting van het district Antwerpen een experiment op in Antwerpen-Noord ism onderwijsbeleid, fietsschool, Antwerpen op wieltjes, scholen, Antwerpenize, Buurtregie, district Antwerpen, …

VOORONDERZOEK

Bij het vooronderzoek kwamen we tot een aantal vaststellingen:

• Heel veel kinderen in Antwerpen-Noord hebben geen (toegang tot een) kinderfiets.
• Het is niet voor iedereen evident om thuis en op school een fiets te stallen. Heel veel scholen hebben geen fietsenstallingen.
• Heel veel kinderen hebben beperkte kennis en vaardigheden mbt fietsen in de stad
• Niet alle ouders kunnen fietsen
• De fiets wordt niet vaak gebruikt in een schoolse context
• Er zijn diverse, commerciëlere deelfietssystemen in Antwerpen (A-VELO, Swap, bluebike, …), maar die bieden geen kinderfietsen aan.
• Er is een kinderdeelfietssysteem, een soort burgerinitiatief ‘Apen op wieltjes’
  • Focust vooral op ouders van kinderen die geen fiets hebben
  • Er is momenteel te weinig toevoer van kinderfietsen
  • Kinderfietsdelen is nog geen ‘gemeen goed’

PROTOTYPING EN TESTING ‘WEEK VAN DE MOBILITEIT’ (ANTWERPEN-DAM)

In oktober zullen we tijdens de week van de mobiliteit een experimenteel beloningssysteem uittesten in 4 klassen, 5e studiejaar, 80 leerlingen, verspreid over drie scholen (Antwerpen-Dam). Ouders die kinderfietsen delen zodat elk kind kan fietsen in de stad worden beloond. Tijdens de mobiliteitsweek vallen er dagelijks 'Antwerpse fietswieltjes' te verdienen; wanneer kinderen met de fiets naar school komen, als de fiets in orde is, als ze slagen voor allerhande testjes, als de leerkracht met de fiets naar school komt, … De kinderen worden aan het eind beloond; ze kunnen hun Antwerpse fietswieltjes omruilen; voor een collectieve klasuitstap, een supertoffe T-shirt of voor een jaarabonnement op Antwerpen op wieltjes. Ze kunnen hun fietswieltjes zelf gebruiken of delen met hun klasgenoten. 

Evaluatie en modellering

Achteraf gaan we alles evalueren; impact, opschaling, kosten, baten,… Hebben meer kinderen toegang tot kinder(deel)fietsen? Is het fietsgebruik toegenomen? Is het kinderfietsdelen toegenomen? Zo komen we meer te weten over hoe we van fietsen in de stad bij kinderen een gemeen goed kunnen maken. Misschien moeten we nieuwe ondernemingen opstarten mbt kinderfietsdelen? Misschien moeten we structureel meer fietsenstalling voorzien in de stad? Misschien kunnen scholen in Antwerpen een faciliterende rol spelen?

In het voorjaar organiseerde Commons Lab Antwerpen een experimentele 'Commons Assembly' rond de vraag 'Hoe kunnen we allemaal samen van Antwerpen een Tuinstad maken?' Vergroening en verblauwing zijn heel dankbare thema's om de idee van 'de stad als gemeengoed' , de commons transitiemechanismen, instrumenten, ... te onderzoeken. 

We nodigden 11 inspirerende, diverse, vernieuwende, Antwerpse praktijken uit die hun ervaring en expertise mbt collectief groenbeheer in de stad kwamen delen. Kleinschalige, grootschalige, socialere, commerciëlere, inclusieve, exclusieve, oudere, jongere,... De resultaten worden momenteel nog verwerkt en zullen later gepubliceerd worden via de website van Commons Lab Antwerpen. De cases worden  momenteel geblogd; https://www.commonslabantwerpen.org/antwerpse-commonsinitiatieven/

Op basis van de verhalen van de cases zijn we momenteel aan het onderzoeken hoe een nieuw groen stedelijk netwerk/ecosysteem er zou kunnen uit zien en zou kunnen functioneren. We zien heel veel lagen/schalen in Antwerpen. Heel veel kleine initiatieven ontstaan, maar hebben moeite om te overleven, laat staan om te groeien. Veel kleinschalige groeninitiatieven blijken enorm verbindend te zijn en niet exclusief zoals zo vaak gedacht wordt.

Er is enorm veel dynamiek rond het vergroenen van de stad. De vraag is hoe we die beweging/transitie kunnen versterken, faciliteren, welke de rolverdeling is tussen de diverse partners (overheid, burgers, markt, ...), hoe we rollen op elkaar afstemmen, hoe we allemaal optimaal en harmonieus kunnen samen werken, collectief kunnen leren en groeien.

Enkele instrumenten vanuit de stedelijke administratie zijn; 'Ontmoetingsruimten' georganiseerd door Stadslab 2050, de Burgerbegroting (district Antwerpen), een Ecohuis, een groenplan, een waterplan,  een klimaatplan, een ruimtelijk structuurplan, een dienst Stadsmakers,... Instrumenten vanuit de Antwerpse gemeenschap zijn o.a. : experimentele Tuinstraten, 'fietslussen' om ervaring te delen, facebookgroepen, civic crowdfunding, en een Commons Lab. 

Grootste uitdagingen voor Antwerpen zijn enerzijds meer verbinding tussen de formelere/representatieve initiatieven/organen onderling, meer verbinding tussen de informele/contributieve initiatieven onderling, meer samenwerking met marktspelers, andere, meer coöperatieve marktinitiatieven ('for the common good'), meer structurele samenwerking tussen 'contributieve' en 'representatieve', nieuwe verdienmodellen voor commonsgerichte ondernemingen, nieuwe commonsakkoorden/buurtcontracten mbt collectief groenbeheer, capaciteitsopbouw mbt collectief groenbeheer, ...

Wordt vervolgd!

Alle feedback welkom via commonslabantwerpen@gmail.com.