Sociocratie 3.0 - praktijkgids
Wat is Sociocratie 3.0?
Sociocratie 3.0 (afgekort “S3”) is een gids voor effectieve samenwerking op maat van kleine en grote organisaties. Sociocratie 3.0 is ontwikkeld door James Priest en Bernard Bockelbrink.
Sociocratie 3.0 combineert patronen voor samenwerking uit de klassieke sociocratie, samen met het gedachtengoed uit de agile manier van werken en het lean denken. Sociocratie 3.0 bevat manieren voor consent besluitvorming en andere patronen voor effectieve samenwerking. De principes van sociocratie 3.0 zijn samengesteld uit deze van klassieke sociocratie en het agile/lean denken en doen.
Lees meer in deel 1 over sociocratie en de oorsprong.
Wat, weeral een framework?
Sociocratie 3.0 wordt niet meer benoemd als een framework, maar als een “praktische gids” hoe je samenwerking kan verbeteren in een organisatie. Er is dan ook geen verplichting om alle elementen toe te passen – men start met een patroon uit sociocratie waar men een opportuniteit ziet voor verbeteringen. Op een continue manier experimenteren, zien wat er werkt en niet werkt, op basis van feedback blijven aanpassen, is inherent aan een lean aanpak en ook S3.
Sociocratie 3.0 bestaat uit een verzameling van patronen en dit ingedeeld voor verscheidene doeleinden, momenteel de volgende (vertaald uit het Engels):
Co-creatie en evolutie
Instaat stellen van co-creatie
Organisatiestructuur
Peer (directe collega’s) ontwikkeling
Meeting praktijken
Gerichte interacties
Bouwen van organisaties
Organiseren van werk
Maken van overeenkomsten
Starten met Sociocratie 3.0
Wat is het verschil met Scrum, en andere frameworks?
Scrum is een framework, en bevat minimale spelregels voor een effectieve samenwerking om een complex product of service te ontwikkelen. Complex in die zin dat het niet nuttig is om op voorhand te analyseren en te plannen wat we gaan bouwen, en omdat er veel variabelen zijn. Scrum kent zijn oorsprong in software ontwikkeling, maar hedendaags is het toepassingsgebied heel uitgebreid (in de laatste update van de officiële Scrum guide, is er een paragraaf toegevoegd met voorbeelden van de verschillende toepassingsgebieden van Scrum). Scrum bevat een combinatie van verschillende elementen (3 rollen, 5 events, 3 artefacten) die een productieve samenwerking mogelijk maken. Scrum is een framework dat toegepast wordt op niveau van een team.
De onderliggende principes van Scrum hebben als objectief om empirische procescontrole mogelijk te maken. Empirisme betekent dat kennis voortkomt van feiten, en dat beslissingen genomen worden op basis van resultaten en bevindingen over wat we weten (en niet op basis van voorspellingen, veronderstellingen, wensen, etc). De principes van Sociocratie 3.0 zijn in overeenkomst met deze van Scrum.
Onderliggende principes
Sociocratie 3.0 kent volgende onderliggende principes:
– Consent: het beginsel van sociocratische besluitvorming, waarbij besluiten genomen worden op basis van het feit dat er geen wegend beargumenteerd bezwaar is om het besluit niet te nemen.
– Gelijkwaardigheid: een voorwaarde voor consent. Het betekent dat degene die gevolgen ondervinden van een beslissing, ook betrokken zijn bij het nemen van die beslissing.
– Transparantie: alle informatie is vrij beschikbaar voor iedereen, tenzij er specifieke redenen zijn voor confidentialiteit. Informatie beschikbaar maken voor medewerkers van een organisatie mbt alle activiteiten van een organisatie (zonder te verzanden in details) is tevens een uitdaging. Het visualiseren van informatie is een mogelijkheid om meer transparantie te bekomen.
– Continue verbetering: betekent op iteratieve en incrementele wijze omgaan met verandering, en verbetering bekomen op basis van empirische resultaten.
– Empirisme: het toepassen van de ‘wetenschappelijke methode’, tevens voor verandering. De wetenschappelijke methode toepassen betekent het systematisch onderzoeken van veronderstellingen, op een objectieve manier, en op basis van die resultaten beslissen wat een volgende stap is.
– Effectiviteit: je tijd besteden aan datgene dat je effectief dichterbij je doel brengt.
– Verantwoording (accountability): persoonlijk verantwoordelijkheid nemen voor het verloop van de organisatie, het opvolgen van besluiten en wat je gezegd had ook effectief doen. Tevens het (re)ageren wanneer je detecteert dat er iets nodig is in de organisatie.
Het toepassen van de patronen in Sociocratie 3.0 versterken de onderliggende principes en omgekeerd.
Sociocratie, holacratie, …?
Sociocratie 3.0, Holacratie, … zijn manieren om zelf-organisatie te spreiden over een ganse organisatie en niet enkel op het niveau van een team. Een besturingsmethodiek voor organisaties. Deze methodiek brengt ook structuur in organisaties, maar niet op de klassieke hiërarchische ‘command & control’ manier die vele organisaties kenmerken.
Een essentieel verschil tussen holacratie en sociocratie 3.0 is dat holacratie een “volledig” besturingsmodel betreft, waarbij een organisatie holacratie in zijn geheel implementeert. Bij sociocratie 3.0 is het de bedoeling om verandering te brengen door bepaalde processen uit te proberen en toe te passen – zonder de verplichting of om per definitie de volledige werking van de organisatie te veranderen van de ene op de andere dag.
Tevens, kenmerkend voor Holacratie is het gebruik van een ‘constitutie’ (wetgeving). Deze staat centraal in holacratie. Bij holacratie tekent het management deze constitutie waarbij zij afstand doet van haar bevoegdheden. De bevoegdheden worden vervolgens verlegd naar het systeem. Bij Sociocratie 3.0 bestaat dergelijke ‘constitutie’ niet.
De besluitvorming met consent bij holacratie is ook iets anders dan bij sociocratie. Bij holacratie: wat een geldig bezwaar is, dat is vastgelegd in de regels (in de Holacratie constitutie: “Criteria for Valid Objections”). Bij sociocratie zijn hier geenregels voor: elk bezwaar (rationeel, emotioneel, …) is geldig. Het maken van een bezwaar betekent trouwens dat dit eerst gedeeld wordt met de groep, en samen met degene die het bezwaar maakt, bekijkt de groep of het effectief een geldend bezwaar betreft.
Wat kan je bereiken met sociocratie?
Sociocratie: We hebben gemerkt dat er meer gedragenheid is bij het uitvoeren van besluiten. Besluitvorming gaat niet noodzakelijk sneller, maar is zeker met meer effectiviteit.
Structuur is nodig in een organisatie. De structuur die we brengen is eerder holistisch en gedreven door doelstellingen ipv een hiërarchie gebaseerd op macht. De organisatie wordt zelfsturend. Sociocratie gaat alleen over de besturing van de organisatie, niet over de inhoud.
Het doel van de flexibiliteit is dat een organisatie sneller en zinvoller kan omgaan met veranderingen en nieuwigheden. Werknemers zijn geëngageerd, gemotiveerd en kunnen maximaal gebruik maken van hun verschillende talenten en expertises, zonder in een functie of ‘keurslijf’ vast te roesten.
Het achterliggende lean gedachtegoed betekent dat we niet streven naar de perfecte oplossing, maar naar een continue verbetering (in Sociocratie 3.0 verwoord als “Goed genoeg voor nu, veilig genoeg om te proberen.”) is overal aanwezig.
Waar vind ik meer info over sociocratie?
De praktijkgids is te downloaden via deze pagina: https://sociocracy30.org/guide/