Lokale voedselgemeenschappen in Nederland - Inventarisatie en verkennend onderzoek
Op tal van plekken zijn in Nederland de afgelopen jaren lokale ‘voedselgemeenschappen’ ontstaan die steeds groter worden. Communities van betrokken consumenten en voedselproducenten, die samen hun eigen voedselsysteem inrichten. Ver van commercie, politieke strubbelingen en belangenstrijd, bouwen zij aan hechte gemeenschappen van consumenten en producenten die het ánders doen. Soms bijeengebracht door een voedselcollectief, een coöperatieve winkel, een (stads) boerderij of een sociale onderneming die als handelshuis functioneert. Soms ook door een enkeling die besluit te gaan fietsen voor haar/zijn eten. Ook Herenboeren – met inmiddels zo’n 10.000 aangesloten personen – is natuurlijk een prachtig voorbeeld van zo’n lokale gemeenschap, net als de zogenaamde CSA’s (Community Supported Agriculture) waarvan er zo’n 100 in Nederland bestaan. En er zijn allerlei gemeenschappen van bewoners actief, zoals bijvoorbeeld de ‘duurzame dorpen’ of de wijk Almere Oosterwold. Hier is niet zozeer het samen voedsel inkopen of verbouwen de reden dat mensen bij elkaar zijn, maar is dit wel een belangrijk en bindend onderdeel van gemeenschappelijke activiteiten. In veel van deze gemeenschappen vinden mensen elkaar op waarden als vertrouwen, lokale economie, gezelligheid, samendoen en oog hebben voor elkaar. Het met elkaar bouwen aan een alternatief voedselsysteem geeft mensen zeggenschap over de voedselketen. Het helpt boeren aan zekerheid in de afzet, direct contact met de klant en een goede prijs. In tweede instantie kan dat leiden tot ontwikkelingen als collectief eigendom van grond, stimulans bij de verduurzaming van het boerenbedrijf, etc. Juist in de corona-crisis lijken gemeenschappen hun nut te bewijzen als veerkrachtige lokale netwerken. Verreweg de meeste initiatieven melden in 2020 een toename van het aantal leden en belangstellenden. Ook veel landwinkels en ondernemers in de korte keten hebben hun klantenbestand of omzet met wel tientallen tot soms honderden procenten zien stijgen door corona.