Een dubbele salto achterwaarts aan de Kaaien in Antwerpen (die slecht dreigt af te lopen). OPINIE

Dirk Lauwers, 3 mei 2019

Op het eerste gezicht een zeer lovenswaardig initiatief, die participatiemomenten over de heraanleg van het centraal deel van de Scheldekaaien: https://www.gva.be/…/geef-het-centraal-deel-van-de-scheldek…
https://www.antwerpenmorgen.be/…/scheldekaaien-centraal-dee…
Maar toch, is het niet zoals een journalist ook het terugkrabbelen van de bevoegde minister over de slimme kilometerheffing omschreef: een dubbele salto achterwaarts?
Een eerste schroef gaat terug naar een tiental jaar geleden. Er werd toen een duidelijk masterplan voor de hele kaaiensite (6,7 km) opgemaakt door gerenommeerde ontwerpers (die nog steeds aan boord zijn voor het plannen maken trouwens) ook voor het gedeelte tussen Noorder- en Zuiderterras. Dit gebeurde op basis van een zeer intensief inspraakproces, met zgn. ontwerptafels.
De resultaten hiervan zijn vakkundig van de websites van de stad gewist, her en der vind je er nog een neerslag van in een publicatie: http://publiekeruimte.info/…/2011-Inspiratieboek-Iedereen-s… (zie pag. 20/25 over het gebied waar het nu over gaat). Is wat de Antwerpenaars toen droomden en dachten niet meer valabel? Als de gedachten echt vrij zijn dan zou er een project moeten uitkomen met nog meer groen, plaats voor wandelen en fietsen… en minder auto’s. Zie wat het proces ‘Over de Ring’ vorig jaar aan projectaspiraties opleverde. Maar is het bestuur bereid autogerichte zogenaamde ‘randvoorwaarden’ op te geven?
Voor een tweede schroef ga ik nog wat verder terug in de tijd. De internationale stedenbouwkundige wedstrijd ‘Stad aan de Stroom’, begin jaren negentig. Of nog wat verder: eind jaren tachtig, ik vergezelde toen de organisatoren van de wedstrijd naar Köln, daar was in 1984 een project van heraanleg van de kaaien aan de Rijn gerealiseerd waar ik als jonge verkeerskundige nogal enthousiast over was. De weg langs de Rijn was ter hoogte van het centrum ondertunneld, met daarboven een oeverpromenade zodat binnenstad en rivier terug verbonden waren. Maar de meer beslagen stedenbouwkundigen in het gezelschap wezen me op de nadelen: het aantrekken van grote hoeveelheden autoverkeer door en in het stadhart. In de wedstrijd voor Antwerpen werd dus geen tunnel voorzien maar beperkte toegankelijkheid voor het autoverkeer. Deze optie werd in de plannen van een decennium geleden overgenomen: enkel lokaal autoverkeer en de bereikbaarheid vooral met een kaaientram verzekeren.
Ik lees nu dat de mobiliteitsschepen ervan droomt – en de stadsdiensten laat bestuderen – of er een tunnel voor het autoverkeer mogelijk is ter hoogte van het Steen-Suikerrui…
Zo zou die dubbele achterwaartse salto kunnen resulteren in een project met een duidelijke jaren tachtig stempel… .
Intussen weten we toch beter wat stadsvriendelijke mobiliteit is, dat autoluwe centra meer en niet minder mensen aantrekken. Om er te wonen, om er een zaak te beginnen, om er te winkel of de stad te bezoeken… .
Uitgelezen inspiratie zouden de heraangelegde Seineboorden kunnen zijn. Die vergelijking met Antwerpen werd reeds enkele jaren geleden gemaakt. Ondertussen heeft men het in Parijs gerealiseerd: de Seine teruggegeven aan menselijke activiteit en beleving, ten koste van 48.000 wagens die er vroeger (gedeeltelijk in tunnels) passeerden. Die wagens zijn grotendeels ‘verdampt’. Mensen die toch in de omgeving moeten zijn hebben andere routes gekozen of komen nu per openbaar vervoer op per fiets. En het feit dat dit gebied minder met auto’s bezocht wordt heeft de aantrekkingskracht ervan niet verminderd, wel integendeel. De instemming met dit project – als stap naar een autoluwere stad - is groot. https://www.paris.fr/…/55-des-parisiens-favorables-au-maint…

Waarom ook in Antwerpen niet kiezen voor volledig (of nagenoeg volledig) autovrije kaaien in het centraal gedeelte. Ter plekke zou het heerlijk zijn, toch? En het effect zou ook zijn dat in een groot gebied errond minder auto’s zouden rijden. De centrale voetgangersas via de Meir is een perfecte barrière (toch als ook de doorgang via de Katelijnevest aan de Meirbrug wordt geknipt) voor doorgaand autoverkeer in de binnenstad. En minder auto’s dat hebben we toch nodig als we op weg willen naar een klimaatneutrale stad (zie Vlaams Klimaatbeleidsplan hierover: -12% autokilometer tegen 2030), naar een stad waar de gezondheidsnormen voor luchtkwaliteit wel gerespecteerd worden, waar ruimte is voor veilig fietsen… ? Een stad waar het ook naar 21ste eeuwse normen goed om wonen of te zijn is. Die de benchmark met Parijs, Oslo, Sevilla, Amsterdam, Wenen, Barcelona… op dat vlak aankan. Een eigentijdse wereldstad dus.

Achtergrondinfo: