Trage Wegen vzw kreeg van Stad Antwerpen de opdracht om een volledig uitgewerkte beleidsvisie op te stellen voor de ontwikkeling van trage wegen in de stad. Daarvoor zijn er verschillende doelstellingen opgesteld, waaronder de stimulatie van buurtbewoners om ontmoeting te bevorderen en zelfonderhoud te stimuleren. Trage Wegen vzw schakelde vervolgens Commons Lab in om mee te brainstormen over hoe wij actoren van verschillende verticale en horizontale niveaus (district, bewoners, ondernemers, organisaties, …) kunnen betrekken in de ontwikkeling van een trage weg in de maak. De gekozen initiatie zou een voorbeeld moeten worden voor andere buurten die een soortgelijk initiatief willen starten, maar niet weten waar te beginnen. - Tekst: Bas Van der Putten

Zo kwam het Kattewegje in Hoboken in de schijnwerpers. Een uitzonderlijke verbindingsweg in Hoboken met een goede community van de buurtbewoners die al pogingen hebben ondernomen om de weg onderhanden nemen, maar jammer genoeg met weinig succes. Het weggetje ligt er al jarenlang minder goed bij ligt: regenwater dat blijft liggen op het ongelijke wegdek, er is een zwerfvuil probleem en de weg heeft te kampen met kleinschalig vandalisme. Hoewel het Kattewegje veel potentieel heeft om een aangename verbindingsweg te vormen voor voetgangers en fietsers, kan het district Hoboken weinig ondersteuning bieden. De weg is namelijk geen publiek domein, maar een aaneenschakeling van kleine stukjes private grond met publiek karakter en gebruik. In onze ogen een ideaal uitgangspunt om de weg te beheren als een common.

Pieter, projectmedewerker van Trage Wegen vzw beschrijft het als volgt: “Het Kattewegje kan bijvoorbeeld dienen als een goede verbindingsweg tussen de twee scholen die dichtbij zijn gelegen. Maar het opknappen van deze weg is een complex verhaal. De buurt vraagt aanhoudend naar verandering, maar de district weet niet zo goed hoe men het moet aanpakken. Dus als het district niet kan helpen, dan springen wij in die bres!”.

Het wordt dus een uitdaging om er een succesvol trage weg van te maken, maar het is een perfecte gelegenheid om de buurt bij de brainstorm en het beheer te betrekken. Mocht dit succesvol worden, dan zou het een goede ‘best practice’ vormen voor andere trage wegen.

“We willen het Kattewegje aanpakken volgens de commonsprincipes, om zo de buurt te motiveren mee te helpen in het gehele ontwikkelingsproces. Van dit klein verhaaltje kunnen we vervolgens ook iets groots maken en zo de aandacht van het district Hoboken trekken, dat is onze rol.”, verteld Pieter.

Tijdens het eerste moment hebben we de buurtbewoners terplekke uitgenodigd en samengebracht om te praten over potentiële verbeteringen. We zorgde ook voor een overheerlijk soepje van Soepmie. Uit de discussie is heel wat nuttige info naar voor gekomen. Van ervaringen uit het verleden, zoals zaken die moeilijk verliepen en valkuilen waaruit we kunnen, tot een paar voorstellen voor verbetering. Het was overduidelijk dat de buurtbewoners met heel veel goesting actie willen ondernemen en de nogal ‘modderige’ toestand van de weg op korte en lange termijn aan willen pakken.

In oktober hebben zijn we een tweede keer samengekomen om de besproken ideeën wat verder uit te werken. Nu nemen we de stap van droom naar realisatie. Het kwam erop neer dat de buurtbewoners binnen drie thema’s actie wouden ondernemen: vergroening, meer sociale cohesie tussen buurtbewoners, en de vermindering van vandalisme en sluikstorten. De vergroening realiseren we door nieuw groen aan te planten en het woekerend groen bij te snoeien, en gras af te maaien. De sociale cohesie wordt gestimuleerd door de buurt meer bij elkaar te brengen. Samen werken en de weg helpen beheren helpt de verbondenheid alvast eens stuk op weg. De vermindering van vandalisme en zwerfvuil zouden we proberen bereiken door affiches te hangen en de weg meer te verlichten.

Zo gezegd zo gedaan! We maakten een open whatsapp-groep aan voor de buurtbewoners om de communicatie te vergemakkelijken. Met een flyer ‘Het kattebelletje voor het Kattewegje’, die we in de buurt in de brievenbussen staken, maakten we de volgende samenkomstdag bekend. De taken werden verdeeld en de buurtbewoners gingen spontaan en zeer gemotiveerd onmiddellijk te werk. Er werd vooraf al nagedacht over verlichting op zonne-energie in het straatje en waar deze idealiter zou komen voor maximale belichting. Een buurman ontwierp een affiche tegen sluikstorten. De finale ontwerpen werden ‘democratisch’ gekozen aan de hand van een ad hoc poll in de whatsappgroep, alvorens ze te drukken. Andere bewoners vroegen aan organisaties, zoals Natuurpunt vzw, of ze gebruik te mochten maken van hun materialen en diensten. Als laatste werden de nodige voorbereidingen voor de samenkomstdag uitgewerkt. Commons Lab moest nooit echt een trekkende rol spelen. We gaven mee de vonk, maar de buurtbewoners deden de rest.

Op zaterdag 26 november, kwamen we met de buurtbewoners samen op de handen uit de mouwen te steken. Op de middag we verzamelde we bij het Kattewegje en de opkomst was groot. Een twintigtal buren, jong en oud kwamen meehelpen of eens een kijkje nemen. We begonnen met het verwijderen zwerfvuil met een grijper in de ene hand en een vuilzak in de andere hand. Veel afval werd er opgeraapt, van blikjes tot zelfs een televisiescherm. Tegelijk waren andere buurtbewoners het aanwezige groen al aan het snoeien en bij elkaar aan het harken. Er werd gediscussieerd waar we het beste de affiches konden ophangen voor maximale attentie. Tijdens het opruimen en snoeien vonden de buurtbewoners nog een paar schatten terug: een volledig pokerspel, maar ook wat lokale biodiversiteit. Een kikkertje dat even kwam ontspannen in de regenplassen van het weggetje.

“Het Kattewegje bevat veel meer potentie dan alleen maar een verbindingsweg.”, zegt Pieter van Trage Wegen vzw, “Biodiversiteitsbevordering is ook een belangrijk deel van het verhaal. Vogels en blijkbaar ook kikkers, hebben nood aan het groen van het Kattewegje. Zeker nu stedelijk groen enorm schaars is in grote steden zoals Antwerpen.”

Na een lange werkdag konden de buurtbewoners nog genieten van wat cake, koffie en soep die ze zelf hadden klaargemaakt. We hoorden alvast van verschillende buren dat ze dit een heel fijn initiatief vonden en dit zien als startschot voor een toekomstige grootschalige verbetering.

Buurtbewoner Bart: “Het was een enorm geweldige ervaring om nieuwe buurtbewoners te leren kennen en het wegje onderhanden te nemen, want het was nodig. We hebben jaren geleden ook geprobeerd om het Kattewegje beter aan te leggen. We hebben een geldinzamelactie geprobeerd, maar dit was niet een groot succes. Dankzij de steun van Trage Wegen en Commons lab en de vrijwillige hulp van de buurtbewoners, hebben we er toch nog iets schoon van kunnen maken. Hopelijk zal de buurt in de toekomst nog vaker bij elkaar komen.”

 Het Kattewegje vóór de actie door de buurtbewoners:

 Het Kattewegje tijdens de actie door de buurtbewoners:

© Pieter Vandenhoudt - Trage Wegen vzw, bekijk alle foto’s via: https://flic.kr/s/aHBqjAgWsj