Wij blijven ‘meer doen met minder’

Tijdens de Warmste Week eind 2019 ging minister president Jambon als vrijwilliger een dagje meedraaien bij de Antwerpse Rolkar vzw, een vervoerdienst voor personen met een handicap. Die vervoerdienst ontstond ongeveer 30 jaar geleden in de Antwerpse Volkshogeschool Elcker-Ik, op initiatief van mensen met een beperking. Wat toen pionierswerk was, is vandaag mainstream.

Dit voorbeeld is exemplarisch voor de werking van Elcker-Ik. Het eerste jongerenadviescentrum in Vlaanderen, de eerste biowinkel, de eerste patiëntenvereniging, de grote Vredesbetogingen in de jaren 80, organisaties zoals Basiseducatie en Tweede kans Onderwijs, sociale economie bedrijven, de kringwinkels, solidariteitsprojecten van en voor vrouwen, Ademloos voor een betere luchtkwaliteit in de stad, initiatieven voor inburgering van nieuwkomers en veel meer, ontstonden in Elcker-Ik. Die rijke geschiedenis is beschreven in woord en beeld. De rode draad is sociale innovatie voor een betere samenleving.

Sinds 2004, bij het ontstaan van Vorming-Plus, werkt Elcker-Ik zonder erkenning of structurele subsidies. Sindsdien groeide er een zeer actieve vrijwilligerswerking, ondersteund door 2,5 personeelsleden in gesco-statuut. Elk jaar organiseren wij 500 hoogstaande lezingen over een breed scala aan maatschappelijke thema’s, met 350 lesgevers - vaak emeriti - voor 6000 deelnemers. Met Taal-Onthaal geven 30 vrijwilligers les aan jaarlijks een 800-tal anderstalige nieuwkomers die om allerlei redenen niet terecht kunnen in de officiële kanalen. Wij bieden hen een vangnet om toch Nederlands te kunnen leren. Het huis is ondertussen ook een welkom thuis voor een zelforganisatie van Syrische vluchtelingen die 250 families verenigt en een eigen Almadina-school en jeugdwerking organiseert. Daarnaast biedt Elcker-Ik faciliteiten en ondersteuning aan tientallen organisaties die zich maatschappelijk inzetten voor milieu, samenleven in diversiteit, burgerparticipatie en sociale rechtvaardigheid. Elcker-Ik is een broeikas van initiatieven om van de wereld een betere plek te maken voor iedereen.

De huidige werking wordt volledig gedragen door meer dan 50 vrijwilligers. De helft van onze middelen zijn eigen inkomsten uit de verhuur van kantoren, organisatie van activiteiten en eigen fondsenwerving. Daarnaast dienen we elk jaar bij verschillende overheden nieuwe subsidieaanvragen in, waar we vaak moeten vaststellen dat er veel meer aanvragen dan toekenningen zijn, eerder door gebrek aan middelen dan door gebrek aan kwaliteit van de indieners. Ondertussen investeren we als huis volop in nieuwe initiatieven om de groeiende maatschappelijke noden van antwoord te bieden, om plaats te geven aan nieuwe generaties met frisse ideeën, om een plek te zijn voor ontmoeting voor een meer divers publiek. We hebben veel meer ideeën dan menskracht en middelen. De 2,5 beroepskrachten die alles coördineren en de werking ondersteunen, moeten nu hun vooropzeg krijgen. De middelen die de overheid nu schrapt, betaalt ze straks uit aan vervangingsinkomens van ontslagen personeel. In diezelfde beweging wordt de toekomst van deze dynamische vrijwilligerswerking gehypothekeerd. Is dat de toekomstvisie van de overheid?

Als stuurgroep van geëngageerde vrijwilligers steken wij bijzonder veel energie in ‘overleven’ en vermijden dat onze werking implodeert. Wij doen al jaren ‘meer met minder’, terwijl we liever energie zouden steken in sociale cohesie en innovatie. We hebben onze meerjarenbegroting inmiddels al aangepast, wij gaan door. Deze nieuwe besparing die ons treft, heeft niets te maken met corona. Maar die crisis maakt wel meer dan ooit duidelijk hoeveel nood onze samenleving heeft aan meer verbondenheid, onderlinge solidariteit, samen initiatieven nemen, vorm geven aan een nieuwe toekomst. Net dat is ons DNA. Wij blijven ondertussen dromen van een maatschappij waarin organisaties zoals de onze niet moeten bedelen bij de overheid om daar werk van te kunnen maken, maar waar de overheid ons zou komen vragen “wat kunnen we voor u doen, om mee vorm te geven aan een warme samenleving”?

Stefaan Vermeulen

in naam van de Stuurgroep van Elcker-Ik vzw